Hoe kun je het beste halen uit docenten, leerlingen, medewerkers in profit- en non-profitorganisaties? Hoe kun je ervoor zorgen dat er een duurzame ontwikkeling ontstaat waarin zij hun kwaliteiten en talenten optimaal inzetten? De positieve psychologie heeft aangetoond dat een focus op kracht en kwaliteit op lange termijn veel effectiever is dan kijken naar wat nog niet goed is en trachten dit te verbeteren. In talloze onderwijs­instellingen, maar ook daarbuiten, zijn bijzondere ervaringen opgedaan met deze persoonsgerichte aanpak.

Een visie op leren en veranderen

De meeste pogingen om gericht te sturen op veranderingen mislukken of hebben slechts een kortstondig effect. Onderzoek toont deze pijnlijke realiteit keihard aan. Bovendien: als er druk op mensen gelegd wordt om beter te functioneren, werkt dit meestal averechts. Bij Leren van binnenuit wordt van een fundamenteel ander uitgangspunt uitgegaan, namelijk dat mensen al heel veel talenten en kwaliteiten in huis hebben en dat je hen kunt helpen die te herkennen en verder uit te bouwen. Dat is voor mensen (leraren, leerlingen, medewerkers in allerlei organisaties, leidinggevenden) een stimulerender uitgangspunt. Gebruikmaken van beschikbare kwaliteiten brengt mensen in flow (een term van Csikszentmihalyi). Als je dat vermogen tot flow kunt aanspreken, gaan leerprocessen snel en gemakkelijk. Uit onderzoek blijkt dat de effecten daarvan duurzaam zijn en bijdragen aan het ontwikkelen van veerkracht, het vermogen om tegenslagen te boven te komen.

Belangrijke ontwikkelingen in de psychologie

Csikszentmihalyi is - samen met Seligman - één van de grondleggers van de positieve psychologie, die sinds 2000 een grote vlucht heeft genomen. Daarin wordt afstand genomen van het focussen op wat er mis is met mensen, op afwijkingen en deficiënties. De positieve psychologie zet juist in op positieve ervaringen en het uitbouwen van al aanwezige kwaliteiten. Dit uitgangspunt wordt in Leren van binnenuit zowel toegepast op de professionele ontwikkeling van leraren, als op het leren van leerlingen. In beide gevallen blijken leerprocessen dan diepgaand en duurzaam te zijn, zoals in wetenschappelijk onderzoek op zes Nederlandse basisscholen is aangetoond.

Engelstalige wetenschappelijke publicatie over ons onderzoek (pdf)

Belemmeringen aanpakken

Er zijn tegenwoordig meer benaderingen waarin de nadruk wordt gelegd op het aanboren van kwaliteiten en het gebruikmaken van wat al goed gaat. Een uitsluitend positieve insteek heeft echter ook beperkingen als geen aandacht wordt besteed aan de belemmeringen die maken dat mensen soms niet uit de verf komen. Daarom wordt bij Leren van binnenuit niet alleen nagestreefd dat mensen hun kwaliteiten kennen en inzetten, maar ook dat zij leren om zelf hun interne belemmeringen aan te pakken. Die zitten namelijk vaak in de persoon verankerd, bijv. in de vorm van (soms onbewuste) overtuigingen als "dat kan (ik) toch niet" of "zo gemakkelijk kan het niet zijn". Mensen maken hun eigen overtuigingen waar en zeggen dan: "zie je wel". Dit is een essentieel obstakel bij elke vorm van ontwikkeling, een obstakel dat mensen gericht kunnen leren aanpakken. Dit geldt voor docenten en leerlingen. Pas dan kan een duurzame en krachtige ontwikkeling in de hele organisatie ontstaan.

Meer over de ervaringen op scholen en de methodiek